Większość kotłów na węgiel kamienny czy to komorowych, czy automatycznych pozwala na zamienne stosowanie węgla brunatnego coraz częściej dostępnego na polskim rynku dzięki importowi z Czech. W kotłach komorowych zamiennie można z powodzeniem spalać drewno opałowe, z tym, że należy się wtedy liczyć z niższą mocą grzewczą kotła. Kotły automatyczne czy z podajnikiem tłokowym czy ślimakowym w większości modeli są wyposażone w dodatkowy ruszt awaryjny, który zapewnia możliwość spalania większych kawałków węgla lub drewna w przypadku awarii paleniska automatycznego lub braku paliwa do tego paleniska. W przypadku kotłów na gaz drzewny nie ma możliwości spalania innego paliwa w tym samym palenisku, w którym spalane jest drewno jednak najnowsze konstrukcje umożliwiają wyposażenie tego typu kotłów w palniki na pelety, zapewniające automatyzację pracy kotła na czas nieobecności domowników. Kotły na pelety z palnikami automatycznymi umożliwiają spalanie wyłącznie peletów, chyba, że kocioł jest wyposażony w dodatkowy ruszt do spalania awaryjnego innych paliw.

Modernizacja kotłowni na olej opałowy

Wiele kotłowni w Polsce jest nadal wyposażonych w kotły na olej opałowy, których instalacja pochłonęła znaczące środki, a ich właściciele poszukują możliwości zmniejszenia kosztów ogrzewania bez wysokich nakładów. Propozycją dla tych użytkowników są nowe palniki na pelety, których wymiary pozwalają na instalację w miejsce dotychczas stosowanego palnika wentylatorowego na olej lub gaz i zapewnienie pracy kotła w niemal identyczny, komfortowy sposób. Inwestycja w nowy palnik na pelety ze sterowaniem i zasobnikiem paliwa to koszt rzędu 3000-5000 zł w zależności od modelu palnika.

Modernizacja kotłowni węglowej starszej generacji

W przypadku kotłowni z lat 70-tych czy 80-tych modernizacja powinna obejmować przede wszystkim źródło ciepła, które w większości przypadków charakteryzuje się znacznie niższą sprawnością niż obecnie oferowane urządzenia i jako takie generuje wysokie straty energii podwyższając zużycie paliwa. Dotyczy to tak kotłów na paliwa stałe jak i starych kotłów gazowych z palnikami atmosferycznymi, pozbawionych regulacji pracy palnika i kotła. Wymiana kotła niekoniecznie musi się wiązać z modernizacją całej instalacji grzewczej, czy wymianą grzejników. Jeżeli instalacja ta pracuje poprawnie nie zawsze zalecane jest usuwanie np. grzejników żeliwnych i zastępowanie ich grzejnikami stalowymi czy aluminiowymi, które nie zapewniają tak dobrej akumulacji ciepła i stabilizacji pracy układu grzewczego jak grzejniki żeliwne. Warto natomiast wyposażyć kotłownię w pompę obiegową, zapewniającą cyrkulację czynnika grzewczego w instalacji. Większość instalacji starszego typu pracuje na zasadzie grawitacji czynnika grzewczego, co przy różnych oporach hydraulicznych zainstalowanych urządzeń nie zapewnia równomiernego rozprowadzenia tego czynnika do wszystkich odbiorników. Pompa obiegowa jest niezbędna szczególnie w przypadku instalacji z grzejnikami płytowymi czy aluminiowymi. Większość układów grzewczych starszej generacji pracuje w układzie otwartym z naczyniem przelewowym w najwyższym punkcie instalacji, które zabezpieczało instalację przed nadmiernym wzrostem ciśnienia oraz zapewniało odpowietrzanie instalacji. Jeżeli nie ma przeciwskazań do pracy kotła w takim systemie jak to ma miejsce np. w przypadku kotłów gazowych warto pozostawić tego typu układ szczególnie w instalacjach z kotłami na paliwo stałe. Decydując się na tzw. zamknięcie układu, czyli wyposażenie go w przeponowe naczynie kompensujące wzrosty ciśnienia należy pamiętać o dodatkowych zabezpieczeniach kotłów na paliwa stałe. Przepisy wymagają, aby tego typu instalacja została wyposażona w niezawodnie działające urządzenie schładzające kocioł w przypadku przegrzania, czyli termostatyczny zawór schładzający lub wężownicowy wymiennik schładzający.
Modernizując kotłownię warto również przeanalizować jej wentylację. Obecnie często w starszych budynkach realizowane są prace termomodernizacyjne połączone z wymianą okien na nową szczelną stolarkę. Może to spowodować brak dopływu powietrza do pomieszczeń, które dotychczas były wentylowane przez szczeliny w oknach. To z kolei doprowadzi do zaburzenia pracy paleniska na jakiekolwiek paliwo, do spalania którego niezbędne jest powietrze i zawarty w nim tlen. Dlatego każda kotłownia powinna być wyposażona w otwór nawiewny usytuowany nad podłogą kotłowni oraz otwór wywiewny usytuowany pod sufitem kotłowni. Przepływ powietrza nie może być wymuszony, a więc w kanałach wentylacyjnych nie można stosować żadnych wentylatorów nadmuchowych czy wyciągowych. Niedozwolone jest również przysłanianie tych kanałów.

Modernizując starą kotłownię węglową do standardu kotłowni gazowej należy pamiętać o konieczności wyposażenia przewodu kominowego we wkład ze stali kwasoodpornej, a w przypadku kotłów kondensacyjnych wkład taki powinien być dodatkowo wyposażony w uszczelki na połączeniach. Często do zasilania kotła wiszącego w powietrze wykorzystywany jest szacht starego komina dymowego, należy jednak pamiętać, aby przed podłączeniem do niego kotła przeprowadzić gruntowne czyszczenie komina. W przeciwnym przypadku dojdzie do szybkiego zanieczyszczenia i zniszczenia kotła gazowego.

Często spotykana instalacja kotła gazowego w tym samym pomieszczeniu z kotłem na paliwo stałe może być przeprowadzona jedynie wtedy, kiedy kocioł gazowy jest urządzeniem z zamkniętą komorą spalania i nie pobiera powietrza do spalania z pomieszczenia kotłowni. Pyły, które zawsze towarzyszą eksploatacji kotłowni na paliwa stałe spowodują bowiem zanieczyszczenie palnika kotła gazowego i jego awarię oraz kosztowną naprawę.

Kiedy stosować systemy hybrydowe?

Jak już wspomniano we wstępie systemy hybrydowe zapewniają użytkownikom instalacji większy komfort i elastyczność w doborze paliw do ogrzewania budynków w zależności od cen paliwa, to ich podstawowa zaleta. Kolejną jest możliwość wyboru optymalnego dla danego okresu roku źródła ciepła jak na przykład ogrzewanie domu wiosną i jesienią kotłem gazowym oraz wykorzystywanie do wspomagania tego kotła w okresach mrozów kominka czy kotła na paliwo stałe. Wspomaganie kotła gazowego kotłem na paliwo stałe ma tym bardziej sens, kiedy w użytkownik kotła ma dostęp do drewna z odpadów np. z sadu, lasu czy do węgla np. z deputatu należnego górnikom. Instalacja hybrydowa z kotłem gazowym jest również wygodna w przypadku, kiedy konieczne jest opuszczenie domu na dłuższy okres czasu w okresie zimowym. Można wtedy wypoczywać na zimowych wczasach bez konieczności zamartwiania się o stan budynku i panującą w nim temperaturę. Najnowsze regulatory instalacji grzewczej mogą przesyłać dane do telefonów komórkowych czy poprzez internet umożliwiając bezpośredni wgląd parametry kotła czy instalacji. Opłacalność inwestycji w hybrydowy system grzewczy i sposób wykonania tego systemu należy poddać indywidualnym rozważaniom. To jaki system zostanie zainstalowany i czy będzie on wpływał pozytywnie na domowy budżet zależy od tego ile czasu użytkownicy chcą i mogą poświęcać obsłudze kotłowni, jakich zmian po modernizacji systemu oczekują i na jakie ustępstwa w zakresie komfortu są się w stanie zgodzić w przypadku modernizacji w kierunku kotła na paliwa stałe. Warto również zaznaczyć, że eksploatacja systemu hybrydowego będzie wymagała większego zaangażowania w analizę rynku paliw, zakup tego paliwa w najbardziej odpowiednim okresie a więc wiosną lub latem, nadzór nad eksploatacją kotła gazowego i odpowiednim terminem włączenia wspomagania kominkiem lub kotłem węglowym. W przypadku instalacji komorowego czy automatycznego kotła na paliwa stałe konieczne będzie również przyzwyczajenie domowników do wizyt w kotłowni, uzupełniania paliwa, odpopielania i czyszczenia kotła. Jak widać z powyższego system hybrydowy może przynieść wiele korzyści, ale też będzie wymagał większej uwagi i zaangażowania ze strony eksploatujących go osób.